Avrupa Komisyonu, Ukrayna’yı finanse etmek için AB bankalarında dondurulan Rus devlet varlıklarını teminat göstererek 210 milyar euroluk kaynak yaratma planını açıkladı. Macaristan gibi ülkelerin vetosunu aşmak için “acil durum” yetkilerinin devreye sokulacağı bu hamle, Birlik içinde “hukuki ve ekonomik intihar” tartışmalarını başlattı.
Rusya-Ukrayna savaşı devam ederken, Avrupa Birliği (AB) mali kaynak bulmak için tarihinin en riskli ve tartışmalı adımını atmaya hazırlanıyor. Brüksel yönetimi, dondurulan Rus varlıklarını “teminat” olarak göstererek Kiev’e devasa bir kredi açmayı ve bu süreçte Macaristan ile Slovakya gibi Rusya’ya yakın üyelerin vetosunu “etkisiz hale getirmeyi” hedefleyen planı resmen masaya koydu.
Sistem Nasıl İşleyecek? “Tazminat Kredisi”
Avrupa Komisyonu’nun “Tazminat Kredisi” olarak adlandırdığı mekanizmaya göre; AB’de dondurulmuş durumda bulunan Rusya Merkez Bankası’na ait milyarlarca euro “kaldıraç” olarak kullanılacak. Ukrayna, Rusya savaş tazminatı ödemeyi kabul edene kadar bu krediyi geri ödemek zorunda kalmayacak. Üye ülkeler ise söz konusu borca ulusal garantilerle kefil olacak. Komisyon Başkanı Ursula von der Leyen, bu hamlenin Rusya’ya “savaşın bedelini ödetmek” için tasarlandığını savundu.
Veto Hakkına “Acil Durum” Ayarı
Planın en dikkat çeken yönü, AB’nin karar alma mekanizmasındaki değişikliği oldu. Normalde oybirliği gerektiren yaptırımlar, Macaristan’ın vetosuna takılıyordu. Yeni teklif, AB antlaşmalarındaki 122. maddeye (Acil Durum) dayanarak, Rus varlıklarının çözülmesinin “Birlik ekonomisine ciddi zarar vereceği” gerekçesiyle üye ülkelerin veto hakkını bypass etmeyi hedefliyor. Bu sayede Rus varlıkları “süresiz şekilde” bloke tutulabilecek.
Belçika’nın “Fatura Bize Kalır” Korkusu
Planın önündeki en büyük engel ise Rus varlıklarının büyük kısmını tutan Euroclear’a ev sahipliği yapan Belçika. Brüksel, mali riskin tek bir ülkenin (Belçika’nın) sırtına yüklenmesinden endişe ediyor. Belçikalı yetkililer, yükün eşit paylaşılmadığı senaryolara itiraz ederken, bazı AB bürokratları ise ortada gerçek bir ekonomik kriz yokken “acil durum” yetkilerinin kullanılmasını “hukuki çılgınlık” olarak nitelendiriyor.
AB Kendi Ayağına mı Sıkıyor?
Uzmanlar, dondurulmuş devlet varlıklarının siyasi amaçlarla ve hukuk bypass edilerek kullanılmasının, Euro’ya ve Avrupa bankacılık sistemine olan güveni sarsabileceği uyarısında bulunuyor. Rusya’nın bu hamleye vereceği karşılık ise merak konusu.