Yoksulluk haritası utandırıyor: Milyonlarca kişi temel ihtiyacını karşılayamıyor

BETAM’ın (Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi) yayımladığı çarpıcı rapor, Türkiye’de yoksulluğun artık yalnızca “geçim sıkıntısı” değil, hayatta kalma savaşı olduğunu ortaya koydu.

Araştırmaya göre 2023 yılı itibarıyla 6,5 milyon insan temel yaşam ihtiyaçlarının çoğunu karşılayamıyor. Bu kişilerden yaklaşık 3 milyonu ise hiçbirini karşılayamayacak düzeyde sefalet içinde. Raporda “derin yoksulluk” ve “en derin yoksulluk” olarak adlandırılan iki kritik kategoriye yer verilirken, söz konusu grupların barınma, beslenme, ısınma, giyinme gibi en temel haklardan yoksun olduğu tespit edildi.

Bu İnsanlar Ne Yapamıyor?

BETAM’ın kullandığı göstergelere göre, derin yoksul sayılmak için şu 6 ihtiyacın en az beşini karşılayamıyor olmak yeterli:

• Beklenmedik harcama yapamamak,
• Kira, fatura ya da borçları düzenli ödeyememek,
• İki günde bir et/tavuk/balık içeren yemek tüketememek,
• Evi ısıtamamak,
• Yeni kıyafet alamamak,
• İki düzgün çift ayakkabıya sahip olamamak.

Yoksullukta Geri Adım Yok, Uçurum Derinleşiyor

Her ne kadar oran olarak 2015’e göre yüzde 9’dan 7,7’ye gerileme görülse de, nüfus arttıkça mağdur sayısı da arttı. 2023’te 6,5 milyon kişi derin yoksul. En ağır kategoride, yani altı temel ihtiyacın hiçbirine erişemeyen kişi sayısı ise 2 milyon 817 bin. Bu kişiler 780 bin hanede yaşıyor.

Haritaya Bakınca İçimiz Üşüyor

Yoksulluğun haritası da çarpıcı: Güneydoğu Anadolu yüzde 20,7 ile açık ara birinci. Hemen ardından Kuzeydoğu Anadolu (yüzde 14,7) ve Ortadoğu Anadolu (yüzde 12,5) geliyor. Marmara’nın doğusunda ise bu oran sadece yüzde 2,2.

İstanbul’da bile oran yüzde 5,4. Yani Türkiye’nin en çok kazanan şehrinde bile, binlerce kişi temel ihtiyaçlara ulaşamıyor. Bunun nedeni olarak da yüksek yaşam maliyeti ve gelir dağılımı eşitsizliği gösteriliyor.

İş Yok, Eğitim Yok, Umut Yok

Rapor, yoksulluğun kader olmadığını da net bir biçimde ortaya koyuyor. Eğitim ve istihdam düzeyi düştükçe, derin yoksulluk artıyor. Örneğin Güneydoğu Anadolu’da bir çalışanın 5 kişilik haneyi geçindirdiği, bu oranın Marmara ve Ege’de 1 çalışana 3 kişi olduğu ifade ediliyor.

Derin yoksulluk içindeki yetişkinlerin yüzde 85’i lise altı eğitim düzeyinde.

Emekliler de Açlık Sınırının Altında

Yalnızca işsizler değil, emekliler de yoksulluğun pençesinde. Yaklaşık 194 bin emekli derin yoksul, 55 bini ise en derin yoksulluk içinde. Emeklilik artık “rahat bir yaşam” değil, yoksulluğun başka bir versiyonu.